Korzystając z okazji zaproszenia mnie do portalu "Patriota.pl" chciałbym ponarzekać trochę na te nasze komercyjne podejście do życia i powspominać wspaniałe czasy świetności polskich browarów. Jestem warszawiakiem, więc na pierwszy ogień przyjrzałem się historii (pogrzebanego już niestety) Browaru Warszawskiego.
Tradycje piwowarskie w Warszawie sięgają XIV wieku. Początkowo zajmowali się tym miejscy rzemieślnicy, którym uprawnienia nadawali książęta mazowieccy. W późniejszym czasie uprawnienia te były wydawane przez istniejący w Warszawie cech piwowarów. Pod koniec XVIII wieku, ze względu na spory sądowe z miastem dotyczące opłat skarbowych pobieranych na terenach miejskich wyjętych spod miejskiego prawa, cech piwowarski rozwiązał się. Wraz z jego upadkiem wiele browarów rzemieślniczych zakończyło swoją działalność nie mogąc sprostać konkurencji browarów nieobjętych podatkiem. Nie oznaczało to jednak zmniejszenia ich liczby, wręcz przeciwnie. W roku 1784 na 169 budynków przemysłowych działało 66 browarów, w tym 3 na ulicy Żelaznej ( w 1819 było na niej już 5 browarów ). W roku 1796 znajdowało się ich w Warszawie aż 86! Przykładowo pod koniec wieku XVIII przy ulicy Grzybowskiej znajdowało się 5 domów murowanych, 40 dworków i domów drewnianych i aż 10 browarów. W roku 1875 na terenie jurydyki Solec działało ich 8. W wieku XIX centrum warszawskiego piwowarstwa stała się Wola. W kwadracie obecnych ulic Prostej, Towarowej oraz alej Solidarności i Jana Pawła II znajdowało się kilkanaście browarów.
Browar Machleida powstał w latach 40. XIX w. z inicjatywy piwowara Karola Sommera. Mieścił się na narożniku ulic Chłodnej i Wroniej - dokładny adres Chłodna 45. Po jego śmierci przeszedł w ręce Jana Bonieckiego. W warszawskiej księdze adresowej z 1869r. figuruje jako "browar piwa bawarskiego i porteru". W tymże roku zakład kupił Karol Machleid. Był on synem piwowara Jana Jakuba, w którego browarze powstałym w roku 1855 na warszawskim Grochowie odbywał swoje praktyki. W tym czasie nastąpiły wielkie zmiany. W chwili założenia, w 1846 roku browar zajmował powierzchnię 0,66 ha. Doskonale funkcjonujące przedsiębiorstwo wkrótce zaczęło się rozrastać, wchłaniając mniejsze zakłady. Zmodernizowano stary zakład i zbudowano największą słodownię w ówczesnej Polsce. W roku 1879 firma zatrudniała 40 robotników. Szczyt zatrudnienia przypadł na koniec wieku XIX, wtedy to w zakładzie pracowało 190 osób. Od roku 1905 w browarze stosowano maszynę parową o mocy 340 KM. Machleid zakupił także pierwszą w kraju maszynę do mechanicznego napełniania butelek. Dzięki tym zabiegom nazwisko Machleida stało się synonimem „piwa dobrej jakości" a on sam został uznany za pioniera przemysłu piwowarskiego w Polsce. Browar posiadał także filię w Częstochowie. W latach 1880-81 na posesji tuż obok browaru stanęła duża kamienica Machleida.
W roku 1906 zmarł Karol Machleid, a jego firmę przejął jego syn Karol Ryszard. Firma rozwijała się znakomicie a w prasie pojawiały się reklamy piw „pilzeńskich, lagerowych i leżaków z browaru parowego Karola Machleida”. W 1899 roku browar przekształcono w spółkę akcyjną. Sprawne zarządzanie i liczne inwestycje sprawiły, że spółka szybko zajęła jedno z czołowych miejsc na rynku piwnym w kraju. W 1913 roku browar wyprodukował 180 000 hl piwa i zatrudniał 220 osób. Do głównych produktów należały wówczas piwa pilzneńskie jasne, bawarskie oraz kulmbachskie czarne, produkowane specjalnie na eksport na Kaukaz i Daleki Wschód.
Dynamiczny rozwój przedsiębiorstwa przerwała I Wojna Światowa. By ponownie zaistnieć na rynku Zarząd Spółki zdecydował w roku 1921 o przeprowadzeniu fuzji z czterema mniejszymi browarami warszawskimi. W ten sposób firma "Haberbusch i Schiele" stała się największym browarem w Warszawie a produkowane w nim piwa zdobywały liczne nagrody i wyróżnienia na prestiżowych imprezach w kraju i za granicą. Już wtedy eksportowano piwo warszawskie do Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Było ono również serwowane na statkach Polskich Linii Oceanicznych. Wysoką jakość piwa osiągano dzięki doskonałej wodzie czerpanej z własnych studni głębinowych, starannej selekcji surowca, ścisłemu przestrzeganiu procesu technologicznego oraz zatrudnianiu doświadczonych specjalistów browarnictwa. Podczas II Wojny Światowej nie zaprzestano produkcji piwa i trwała ona aż do Powstania Warszawskiego, kiedy to na początku sierpnia 1944 roku podczas walk z Niemcami i silnego ostrzału zakłady uległy spaleniu.
Po wojnie na mocy zarządzenia Ministerstwa Skarbu oraz Przemysłu i Handlu z dnia 29 kwietnia 1948 roku Zjednoczone Browary Warszawskie p.f. "Haberbusch i Schiele" zostały upaństwowione. W 1951 roku rozpoczęła się odbudowa browaru. W 1954 roku ruszyła linia butelkowa do rozlewu piwa. W sierpniu 1991 roku browar został przekształcony w spółkę pracowniczą, która od listopada 1992 roku funkcjonowała pod nazwą Browary Warszawskie S.A., a w kwietniu 1997 roku przyjęła nazwę Browary Warszawskie "Królewskie" S.A. W 2000 roku rozpoczęły się poszukiwania inwestora strategicznego, którym została firma Brau Union AG, wchodząca w skład austriackiego koncernu BBAG (Brau-Beteiligungs-Aktiengesellschaft – Linz). W 2001 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wydało zgodę na zakup udziałów Browarów Warszawskich "Królewskich" S.A. przez Brau Union Polska. Poza "Królewskimi" grupę tworzą rzeszowski browar Van Pur i bydgoski "Kujawiak". W 2000 roku z 6,7 % udziałem w rynku Brau Union Polska była trzecią co do wielkości grupą piwowarską w Polsce.
15 czerwca 2004 roku walne zgromadzenie wspólników Brau Union Polska zdecydowało o wycofaniu się z Polski i odsprzedaniu Grupie Żywiec browaru Kujawiak w Bydgoszczy oraz zakończeniu produkcji w browarze warszawskim i przeniesieniu jej do zakładu w Warce (Browar Warka). Wynikało to z faktu, że grupa Brau Union AG została wchłonięta przez koncern Heineken N. V., do którego w Polsce należy m.in. Grupa Żywiec. Za likwidacją zakładu przemawiały także problemy z produkcją w centrum dużego miasta, a także straty finansowe spółki - w latach 2000-2003 wyniosły one 100 mln. zł. Browary Warszawskie opuściły swoją warszawską siedzibę do 15 lipca i w wyniku likwidacji zakładu przestało istnieć 250 miejsc pracy w Warszawie. Piwo Królewskie stało się marką koncernu Heineken. Po likwidacji browarów w zabudowaniach początkowo mieściły się magazyny, ale w miarę upływu czasu przystąpiono do wyburzeń budynków. W 2007 roku teren browarów był już praktycznie pusty, ostatnie zabudowania zostały tylko między ul. Krochmalną a Chłodną.
I tak skończyła się kilkusetletnia tradycja browarnictwa warszawskiego.*
* W ostatnich latach powstało w Polsce kilka browarów restauracyjnych, z czego dwa mieszczą się w Warszawie, są to Bierhalle i Browarmia.
(na podstawie Browar.biz)
